|
|
Pu Malsawma thusawi (Rambuai lai Public Meeting a mi)
SENVAWN khuaah (Senvawn hi Manipur ram chhunga Hmar tawng hmanna khua a ni): Hmar paho hi in mawl ngawt mai. “India Constitution-ah Independent theihna ding a um ei hriet le,” te in ti. Independent theihna chu ka hria alawm. Kan duh chuan Aizawl khawpui khi “DUP” a ni mai. Hmar-ho hi in mawl khawp mai. Hei hi tunge in hria em? Commissioner Zaithanmawia a ni. ‘NILO’ ti in awm em? ‘FAWK’ a ni mai. A nih hei hi tunge ni? Ram bung Chief Secretary Zoramthanga a nih hi. “A hmel hi a Chairman lo,” te ti mai mai suh u, ‘LAWLH’ a ni mai. Hmar-ho hian Senvawn hi in chhuang viau a, “In 300 khua a na, van hnuai po poah Senvawn neka pui a um nawh,” te in ti a. Ka ngaisang viau che u naa, in khuaah hian thirfian ka zawng ang a, Isua zirtir zat pawh ka hmuh ka ring lo. In zai dan te lah hi ka hua, Krismas lai te hian, “Kalvari-ah i tuarna hliam ka en ngam nawh, I famna thingkung,” te in ti leh ringawt a. Hmar-ho hian engmah in ti ngam lo, hmarcha chauh in ngam. Sihneh kungah vaihmarcha ka tawktarh ang a, ka awk fai phiar mai tur che u a nia. Tuna chinah chuan, “Independent theihna ding ka hriet le” in ti tawh tur a ni.
SIHFA khuaah: Sihfa-ho hian B.A. naran min ti elo? B.A. kan exam dawn hian form kan fill-up a, B.A. naran form kan fill-up lo. Ka B.A. pass hi B.A. naran a ni lo, B.A. tak tak, B.A. thami a ni. Sihfa paho hian B.A. te hi engahnge “naran” in tih? Rual elna khawpui Shillong-ah ka awm a, college lehkhabu zawng zawng ka keu chhuak a, Sihfa tlangval hming ka hmu lo. Imphal khawpuiah Sihfa pa buan ka tum a, ka hmu zo lo. Sunday School inkhawm banah in khaw pa, pa neinung deuh pakhat Inah in lut kawm a, saphaw chunga \huin, thingpui sen no dawm chungin in titi a, “Ka sum chu sum vantlang tak a ni,” te in ti mai mai. In sum a len vang hian a ni ta ve ang Sunday School hrilhfiahna bu kawmte hi in tihtlak thuai thuai. Salvation-ho lah hi in ho khawp. Silchar pawh la hmu hlei lo hian, “London-a kan Headquarter chu ropui tak a ni,” te inti chiam chiam. Zan lamah in tlangvalte’n thlanvawng tukchawp, se dar tiat zet an zakzeh a, “Aw rairah ka riang em mai, dawn lem hi ka nei si lo” an ti a, an zai kal rut rut a. In \ing\ang hrui pawh kha a kim lo. In riang reng ang chu, in mawl em alawm. Zai kal rut rut pa rawnkai ka hre lo.
SAITUAL khuaah: Saitual khua hian in ropui loh zia in hria em? Ka hrilh ang che u. Kei B.A. aiin R.Thanmawia leh Bualhranga, B.Com te in lo ngaisang mai mai. B.Com. subject ka hrilh ang che u, “Book Keeping.” Mizo \awngin a awmzia in hre lo ang maw?, lehkhabu remfel a ni mai. Chungte chu Saitual tlangau pawhin a thiam ang chu. A nih, keini subject chu enge ni ta? “An idea that can change the world,” a ni daih asin. Zo \awngin a awmzia ka hrilh duh tawh lo che u. Saitual thlawhhmaah Mizo sipai, hnam pasal\hate kan awm a, in ropui loh zia kan hria, buh in ngah loh tur zia nen. In thlam hi kan en a, a zing chuk mai. In nupui te’n, “In volunteer tlangvalte’n kan bai an tem ru,” te an ti a. Kan tlangvalte’n in fanu te an lo rim a, chutah nangni’n in fanute engtin nge an lo awm tih ngaihtuah hauh lovin, “Chhandam nih ka inhria,” tiin zan khuain \henawm Inah in vak a. Chutih lai chuan kan tlangvalte’n in nula te an lo rim a, in bai ngawtte lo tem an nih chuan kan tlangval te hi Pastor tlak vek an ni ang. In bai ringawt an tem ka ring lo, tem dang te pawh an nei ang. Mikhual lokal laiin hmui deuhin TEL in chhuang lum a, mikhual an kal liam a, in suan dai leh ringawt \hin a nih hi. Lungthu tlawh chhanin, “UNO thil tih dan hi ka ngaihdan a ni lo,” te inti ve leh ringawt. Saitual paho ngaihdan hian Ruallung khua pawh a pelh loh khawp mai hi maw. B.A. naran te phei chu min ti tawh miah suh u, kei meuh pawh hian vawikhat aia tam ka fail hnuah ka tling chauh a nih hi.
RUALLUNG khuaah: Ruallung khua hi khaw ropui in ni lo, Saitual a\anga Lenchim kalkawnga khua a ni ve mai. Mi changkangte’n necktie kan awrh \hin a, chu chu in hre ve a, daikalnaah te in awrh ve ringawt a. In dai vel a awih ropui si a, in necktie hmawr in rawn zunkhum huh dup \hin tih ka hria asin. In tlangvalte lah hian nula chhe tete an \ahpui ve a, “I tan chuan siar lak pawh ka huam,” te an ti a. Dai bul Zawng\ah kungah pawh an lawn thei lo. Zawng\ah kung ding \ha pawh in neih tawh loh hi.
KEPRAN khuaah: Hei Kepran-ah kan lo kal a, in khua a\ang hian engmah puan chhuah tur a awm lo. In sumhmun hmawr zawng zawng daikal na’n in thliak rual hmur a. “Khawnge ek-in?” han ti ila, “Khulai zawng zawng khu a ni mai,” in ti thla ngawt zel a. In dai bulah kan zuk kal a, daikal pahin kut dinglamin thingbul vawn a ngai, vei lamin vawkpui no hruai hnawh a ngai, mi an lo kal em tih thlithlai a ngai bawk. Lung muang takin Kepran-ah hian ka daikal thei lo a nih hi. Keini mi thil hria leh thutak pai kan lo kal a, vantlang inkhawm “Ka kal peih love” te inti a. Mizo\awng hman theihna chinah kei ang hi in hmu dawn em ni? In daikal laiin in kut lehlamin thing bul in vuan a, lehlamin vawkpui riltam in hawl a, “UNO” te in la ti lehnghal a. Pu Thanga huan pal pawh in mawngek thiarna’n in thliak zo \ep tawh a nih hi.
RIANGTLEI khuaah: Riangtlei paho inkhawm tur hi in ropuiin, in chhuanawm ngawt mai. Kawrchung, necktie, pheikhawk nen in ri rap mai. Amaherawhchu, in pen pai kha eng company siam nge tih hria pakhatmah in awm lo. Sunday School exam a lo hun a, kawrchung, necktie nen, pen pai chungin KA-A CHHANG-ho exam-na lamah in liam leh duak a. Thawhtanni a lo ni a, thlanvawng reh kuak karah in ring in rawlh a, feh kawng hnim tak leh chhuk chho zetah in kal bu tlut tlut ringawt a ni. Kawngpui dunga In nei, tlemte lahin bang chhaklam zim te in rek pawp a, balhla thlar khat, zozial tel nga vel leh nawalh bawm li vel in dah a, “Dawr ka kai e,” inti ve a, in tho tlai ve satliah ringawt mai. Heti ang chuan engtikah mah Ram Ropui in thleng lovang.
LUNGKAWLH khuaah : (MNF Senator ve meuh lo ni tawh chu an hlauh rawih a. Biak In-a thusawi tur chuan a kal a. An inkhawm vawngtu, Mizo Union ruh zet mai chuan a hming a lo hre chiang hauh lo mai a. Chair a\ang chuan puanven sahthlau ang zerzawrin, “Zanina thusawitu tur hi a hming ka hre chiang lova, MALNIA KAWLSAWM an ti emawni; KAWLNIA MALSAWM an tia mawni, amahin rawn sawifiah mai sela a \ha ang” a ti a. Thusawitu tur a lo ding chhuak chu a sa kher mai.): “Engvanginnge ka hming in hriat loh? MALNIA KAWLSAWM ka ni lova, KAWLNIA MALSAWM pawh ka ni hek lo. India sawrkarin an ngaihsan em em, Pastor hmingthang Fahte-a fapa ka nih hi. In biak In bang te lah hi a awng ang hiau huau va, vawkpui no hruai luhna nge, nupuite daikal turin an thliah awng pawh ka hre hrep love. In khuate lah hi a awih ropui si. Kumtin hian vawkpui dai bul khâmah an lum hlum a, in khua lah hi in la ngaina ang fu lawi si a. In zing tuk chhuak nilum ai lah hi dawhkilh in invit chet chet mai, ram leh hnam tana huaisen mang si lo. Pawi-ho nih vanga thinchhiat viau te hi sim tawh ta che u.
KHAWDUNGSEI khuaah: Khawndungsei paho hian Independent \ulna in hre lo maw? Zanah in fate’n khumpuiah ek an cheh a, nuin pa ber hnenah, “Che hlek suh, i delh pherh a ni mai” a ti a. Zanlaiah pa ber khumpuiah a mu thirtiang ut a. Nu berin luhkapuiah, “Chiu hiah,” a ti luah luah a; uicho a lokal a, khumpuiah a zuangkai a, nu mawng, naupang mawng leh pa ber mawng a vaihma zut zut a. Hrehawm tihna chang pawh in hre lo. Tuna in awmdan hrehawm zia a\ang ringawt pawh hian Independent \ul ziate chu hre ta che u. Chawlhni tlaiah veng chhung In lian deuhah in lut khawm a, puan veng chungin in \hu khawm ang tel tul a, “UNO-in a phal lo ang,” te inti ve ringawt zel a. Keini chuan Puakrang thlam-ram a\ang pawh khian UNO hi kan be thei tih hre ta che u. Pathian-in ram \ha zet min pe a, engahnge kan enkawl leh thu kan neih a phal loh tehreng ang ni? India Constitution bu pawh la hmu hlei lo hian UNO te chu in sawi phak emni reng reng?
TUALPUI khuaah: Mizoram-a Independent kan puan dawn khan mi kan berawn zau em em a, Tualpui tlangau vawkpa sutnghak talh tur ang mai maiin thil kan ti ve lo (A hma deuhin Tualpui VCP, an Public Meeting conduct-tu chuan, ‘In rawn zau lo deuh a ni ang, Tualpui pahoin ka hre ve lo em mai’ a lo ti khauh a ni awm e). Tualpui paho hi Mizoram Independent puannaah rawn in \ulna kan hre lo, in liang a hniam em mai. Chu lo rengah in kailawnte a \awng\awl lutuk. He laiah hian thluak awm ni sela engahnge hnam sipai tam tak in chhuah lovang. Thluak awmna apiangah hnam sipai an tam mai a ni. Liang hniam lutuk leh tunlai boruak hre pha lo lutuk hi Mizoram sawrkar hian a rawn fo dawn lo tih hre rawh u.
KHAWBUNG khuaah (Khawbung khuaah hian MNF hi an chhuak tam vak lo): Khawbung paho tel lo hian Independent hi kan hmu dawn khawp mai, kan mamawh vak lo che u. In khuaah kan lo kal a, in mizia kan hai lo. Kan thlen In-ah pawh kan kawrchung kan bang ngam lo. In tlangvalte hi mikhual kawrchung ha hawha nula rim mai mai hmel an pu tlat a ni. An changkang lo em mai, hnam sipai-a tan tum pawh an awm lo. Khawbung hi Tuipui ral ami a ni a, ngainat viau tlak pawh a nih loh hi. Tukchawp \ing\ang hrui kim mang lo nen khawlaiah, ‘Tung rut, tung rut,’ an ti a, an hlim ve em em ringawt. Zai kal rut rut tlangval hi Mizoram Sawrkar hian a ngaihsak vak lo tih hre rawh u.
CHANGZAWL khuaah: Changzawl paho hian neih in lo va nei lo ngai ve. In khuaa pa neinung In-ah kan vak lut a, thutthleng ke lehlam bul, banga phuarbeh mai maiah min thut tir a. In thingremte hi han hawng ila, Kristian Tlangau bu, hman hmana kan lo chhiar tawh leh lehkhabu kawm tla, Zawngte Phenglawng Tum lai lem, aieng-a chei leh, chukchu hmanhmawh deuha tlanchhia te chauh lo chu hmuh tur an awm lo. Zanah vantlang inkhawm kan ko va, in kal \ha duh lo khanglang lehnghal a. Kan Sawrkar hian kar khat kan curfew che u ang a, ril\amin in thi phiar mai tur asin.
LENG khuaah: Leng khua hi khaw ropui in ni lo. In khuaah kan lo kal a, bai mai mai min hmehpui a. In sumhmun-ah te hian suk chang a tlahawlh lovang, patling pawh in tlahawlh ang. In khaw paho lah hi mahni khum dap zat hria pawh in awm lo. In nuho lahin mahni pasalte tuibur hmuam tur zuk-al bak thiam in nei lo. In mawl luattuk vang hian alawm keini thiam zirna khawpuia B.A. val ngatin mahni puanthuah aka ramhnuai kan pan ni. Mi ngaihsan nachang pawh in hre lo. “Ka Zuvaphai leilet” te in ti ve a, Zuvaphai-ah khuan hnam ropui in din lovang. Zuvaphai leilet khu London-in a hre lo.
PHULLEN khuaah: Phullen hi Chalfilh leh Mawmrang inkara khaw te tak te a ni ve ringawt a ni. “B.A. naran” te min lo ti ve khanglang a ni awm a. Pawlthum chhiarkawp ka chawh tir ang che u a, nilengin in chawk ang a, in tidik chuang lo ang. “Rel bang hmu tawh zawng ding r’u” ka ti ang a, sipai bang tlemte in ding ang a, midang in \hu \hup ang. “Vairengte hmu tawh zawng ding r’u,” ka ti leh ang a, a ding ngai bawk in ding ang. Chuti khawpa mimawl khua ni siin B.A. naran min ti tawh suh u.
RATU khuaah: Ratu khua hi zingah in tho tlai ngai lo tih ka hria. Ka fak dawn lai che uin, in thawh hma nachhan kha in taimak vang a ni lo a, in puanthuah neih loh vang a ni tih kan hre leh a, kan ngaisang chuang lo che u a ni. Zanah pa berin chhungkaw puanthuah a veng a, a leng daih a. A fate mutchhuakin luhkapui a\angin, ‘Ka pa lo hawng tawh rawh, kan mu duh tawh,’ an va ti al al a, Ani’n, “Lo mu r’u,” a han ti ve ringawt a. Naupang hoin, “Kan puanthuah i veng daih alawm” an ti leh ngawt a. Zah nachang pawh in hre lo. Kan officer Lalnghenga hi Ratu chhuak a ni awm e, chhuang viau suh u. Ani ai chuan ka Chairman hmel zawk daih.
PANG khuaah (Hei hi Bangladesh-a chhuk thlak hnu a ni): Pang-ho hi in mawl khawp. In khawtlangin khanchhuk tur hah em emin in zawn luih luih a, a tukah, “Ka pem dawn,” in ti leh a, in pem leh lem hlei lo a. Pang nulate hian kan tlangval in han nei a, thla thum vel hnu lawkah, “Ka kawchhung a na,” an ti a, an han dam deuh a, damkawr râwp chawhmeh tur an va zawng a, savawmin a lo seh a, mitkhingdel pasal te in neih phah a nih hi. Santiri savawm sen in hre ngai em ni?
KHAWBUNG Bial MP Pu Thanghluta hnena Pu Malsawma Kawlni lehkhawthawn
To,
Class I &V (Pu Thanghluta hi Class VI chen zir a ni)
I lehkha rinawm lo tak ka lo hmu a, i lehkha-ip kawma ‘Mi Ropui’ tih nachang i rawn hria hi i tidik a ni. Miropui ka nih zia hre tur hian mithuk, miril nih a ngai. Nang Class I & V mai hian hetia ka nihna i hre mai hi a mak a ni. Tisa leh thisenin a hriattir che a ni ang. I lehkhaah hian Ngurchhina te i rawn fak dawn dawn mai. Ngurchhina kha ngaisang vak suh, China badam kuitiah dan leh Theihmu phun dan Jorhat-a a zir bak thiam a nei lo tih ka hriattir a che. A nupui khan a tlangval laiin Champhai khawvawtah tuivawtin a inbual tir tih 1966 khan MP Biaksanga’n Sialsir Parliament-ah min hrilh.
Tin, Senator Hlunsanga rawn haw kha an nu lakah a inti pangchang a, dawhthlengah a mu a, “Anu, mam mam,” a ti tih thawm kan lo hre bawk. Kan hotupa Thankhuma’n Tatkawng zai tur a hual \euh tih kan lo hriatin Mizoram Sawrkar-in a lawmpui a. MP Robula kha i lo hria em? Kha, Chittagong-ah pawh Lang bathlar-ah mi vei ang thova vei ve chhen a nih kha. A huanah Sapthei kung khat a awm tih kan lo hria, Mizoram Sawrkar-in ngelnghet a ti hle.
Mizoram Sawrkar Thuthar: Laltawmvunga China Lal-in Lungi a thawn. Lalrinchhana’n ai-awt pariat Bawm luiah a chiah bawk a, ai-awt chiahna luidung a\angin “Delhi ka check dawn” a lo ti kawkalh ve leh bawk. I awih emaw chu? Tlangchhuana leh Vanhlira an mutui hle, Vanhlira rih lam hi teh chiah ila Maun 2 chunglam a ni tawh ang. Rilruah ngaihtuah leh enghelh nei ta lo chu duhleh pawnlam mawm hluam khawpin thau rawh se. Tlangchhuaka Antam aiin ka Antam a \ha zawk. Pasal\ha leh hnam vei tlang chu chhungkhat laina hmuh phak lovah kan ri rep rep mai a nih hi. Tunah chuan Senator Thangmawia te, Senator Bualhranga te nen nupuite pawnfen hmawr kawng dinglama vawn chhanin zalenna in sual ta maw? Kan Defence Minister R.Zamawia han hrilh rawh, Bâwng tlangval zingah amah ang tak ka hmu, a nau emaw a ni hial lo maw?
Tawk se, tih emaw, dam takin, tih emaw duah hi lehkhathiam lo leh mimawl chin dan a ni. Mithiam tihdan angin ka lehkha hi ka titawp,
Pu Thanghuta, MP nen hian an infiam nasa thei khawp a. Sunday inkhawm tura an han insiam laite hian necktie a han theh phei pah hian, “Kha, Pu Thanghlut, a chuan chuangah nge i awrh dawn, a chuan hnuaiah,” a ti \hin. Pu Thanghluta hi awrpuar a ni. Pu Thanghluta nen an inhnial fiam a, “Necktie ka present ang che’nga, i buai viau mai tur asin,” a ti \hin.
MNF Parliament Session-ah: “UNO General Secretary-ah hian ka la \ang lovang tih tunge sawi ngam?”
MNF Sipai an lo parade a, ani Senator meuh chu tiin an Commander chuan salam a lo buk a: “A ruala kal dum dum hlawh tam leh lal an ni ngai lo”.
………………………………………………
P.S - Khang hunlai kha chuan MNF tan pawn tan a na duh hle anga, tawngkam pawh uchuak deuh tak a chhakchhuah a awl ve phian ang. Tun hnu a han chhiar leh hian nuihna tur a lo va tam em..!!!
(Note : Heng a thusawi kan tih ho hi a thusawi nia ka lo hriat ve then khat hi, a mah in .” Misual ho hian ka sawi piah lam an lo belh leh hlek thin a, han phat marna tur ting ni si lo hian” tiin a sawi.