|
|
SIALSUK KHAW KAN NI KHA CHU AW! by Vanlalkima Sailo
By VanLalkima Sailo on Thursday, December 1, 2011 at 3:12pm
Sialkhawpui kan vangkhua a ngui ruai e
Pheisen rualin chhermei chawiin laitualah sir an sawn e
Chhungkim te a tual kan lenna kan run ri riai
Khua romei chhumah an chang zo ta e
Tawn mang a ni si lo maw, tap ruai ila a sawt si lo
Zaleng rual ten nui hiau a tual kan lenna
Dairial an chang zo ta e [- Thanmawia]
Chhun chawfak hun lai a ni a, Sialkhawpui chungah chhun lalnu a hrang val val hle mai - chutih lai a ka rilru a awm ber chu: hlothlawh lai a ruah mualliam rawn sur phut a, a liam veleh turnipui chhum kara lo lang, sa kan tih em em thrin kha min tihrechhuak ber awm e! Tlai lamah ruah a sur kan beisei avangin nisat lai denchhenin pawnah buh ka pho a. Pawn ka'n chhuak chu ka thilhmuhin min ti barakhaih hle mai! Khatiang ang thil reng reng kha a hnuah ka hmuh leh ngai tawh hlek lo! Sialsuk khaw chung zawnah hian Ni hliah deuhthaw khawpin Sava dum rual hi an thlawk kual nuaih nuaih mai nia!. Engvanga Sialsuk chung a khati taka in hawrkhawm ni ang aw! ka ti rilru in ka en deuh reng a. Kan In hi ka Pa hian Assam Regiment Nb.Subedar a pension veleh Sialsuk khua a hmun rem tha ber a a ngaih, tlang tereuh te, hmanlai Pawih leh Paihte thlanmual tlang ni thrin chu a lai (rawt) zawl a, ka pa in sak chu khami hun lai kha chuan Sialsuk a In lian a sawi a ni thrin. Sialsuk khaw ep, In zawng zawng deuhthaw thlir theihna, Rupa Kham, Changte lui, Tlangtla lui, Sabual tlang, Chamring Tlang, Hmuifang Tlang te hmuhvek theihna lai - Sapin "A million-dollar-view" an tih ang hmun rem leh khawthlirna hmun mawi taka sak a ni.
Chumi ni chuan Ka Pu Liankunga (ka Nu Pa), kum 100 tling tep tawh, hi a tihdan pangai in pawnah a puanven chu a khupah suihin, herhsawpah thru in nilum a ai a, buhpho veng tal atan a la tangkai em avangin buh ka ven tir a. "Ka Pu, en teh, khing sava zo zai khi . . . " ka sawi zawh hma hmain tihian min chhang a, "Thil engemaw tak Sialsukah hian a lo thleng dawn tihna a nih ngai e" a ti a. Pawngpaw puithuna (superstition) ring mi ka ni vak ngai lo na a, ka ngaih erawh a tithra vak lo hle khami ni kher kha chuan.
Tleirawl tantir, kum 15 vel erh awrh chauh ni mah ila, rawngbawl (chaw leh chawhmeh chhum) hi ka thiam emaw thiam lo emaw, ka u te feh hlan a in nghak tu ber ka nih thrin avangin rawngbawl hi ka tihturah an dah mai a. Sikul kal ban veleh tui ka chawi a, rawng ka bawl a. Chumi ni a kan zanriah chawhmeh chu thingthupui chhum zet a, tel nen Purun nen hmui taka kan (fry) leh, phuihnam chhum hang tui tak mai leh, chhawhchhi den, duh tawk a chawm tur, heng hi ka peihfel vek chuan tlai chawei hlan ka nghakhlelin, a hlimawm hranpa ve hle!
Tet laia nu leh pa boral san kan nih avangin, kan upa ber Vanlalpeka kum 18 mi lek hovin kan awm a, mipa panga, hmeichhia pathum unau rual kan ni. Ka U te pahnih hi Mizo Underground army, ram mu a an thang bo daih avangin kan khua a har thrin hle. Kan upa ber Vanlalpeka chu Captain a ni a, min chhangtu V. L. Ringa (Chengrang Chawi Laini bu ziaktu) chu sergeant a ni. Ka u mipa dang (late) Lalsanga, (Michael M. Sailo a pa), erawh kha chu Indian Navy ah, Cochin (Goa) a awm lai a ni a, kan te ber Vanlalruata (late) nen chauh In a mipa awm chhun kan ni mai!, Ka U Lawmi feh a lo haw a, Ka nau Chhungi leh Hliri hi skul kal bawk an ni a, tuichawi, vawkchaw pek, archaw pek, bawng chaw pek, rawng kan lo bawl sa diam bakah, U Lawmi feh a lo haw huna a insilna tur tui lum hi kan lo peih diam thrin a, a lawm thiam thrin em avangin, a tan a thil tihsak pawh a nuam viau thin.
Tlai lamah chuan ruah hi sur thra duh vak loin, khua tihnawng chirh cherh tham lek hian a rawn tla a, hetiang a khua a awm hi chuan Sialsuk tlang vel hi chhumin a khuh deuh chuk thrin.
Zanriah kan ei kham hnuah U Lawmi in leng an rawn lut dat dat a, tap zawlah vawkchaw chhum vil pahin an thu kual deuh dal a, pakhatin Sialsuk hlaphuah thiam hmingthang Pu Tanpuia hlaphuah "Aw Sialkhawpui ka pianna hmun ka seilenna tlang liai luai" tih chu tualchher tringtrang nen lungrun deuh mai hian a sa al al a. Tlangval pakhain, thingpui hmehah kurtai ka lei ang e, a ti a, min zuk leitir a, ka lo haw leh chuan ka mut san ta hlawm a.
Zan lai pel tawh ngei in ka hria. Thim thamah sana en tur awm hek lo. A hun chiah ka hre ta lo. Zing dar khat vel anih ka ring. Silai ri thawm in min tiharh a, kan ngaithla chiang a, Sten Gun leh Light Machine Gun tlir zawih zawih ri te leh, grenade a khat tawk a puak dur dur te han hriat meuh chuan, India sipai leh Mizo sipai inkap thawm ani ngei mai tih hai rual a ni lo. Sialsuk Bangla tlanga India sipai Platoon khat lek awm chu Mizo Underground Army ten an lo hual bet lo ni lek in.
By VanLalkima Sailo on Thursday, December 1, 2011 at 3:12pm
Sialkhawpui kan vangkhua a ngui ruai e
Pheisen rualin chhermei chawiin laitualah sir an sawn e
Chhungkim te a tual kan lenna kan run ri riai
Khua romei chhumah an chang zo ta e
Tawn mang a ni si lo maw, tap ruai ila a sawt si lo
Zaleng rual ten nui hiau a tual kan lenna
Dairial an chang zo ta e [- Thanmawia]
Chhun chawfak hun lai a ni a, Sialkhawpui chungah chhun lalnu a hrang val val hle mai - chutih lai a ka rilru a awm ber chu: hlothlawh lai a ruah mualliam rawn sur phut a, a liam veleh turnipui chhum kara lo lang, sa kan tih em em thrin kha min tihrechhuak ber awm e! Tlai lamah ruah a sur kan beisei avangin nisat lai denchhenin pawnah buh ka pho a. Pawn ka'n chhuak chu ka thilhmuhin min ti barakhaih hle mai! Khatiang ang thil reng reng kha a hnuah ka hmuh leh ngai tawh hlek lo! Sialsuk khaw chung zawnah hian Ni hliah deuhthaw khawpin Sava dum rual hi an thlawk kual nuaih nuaih mai nia!. Engvanga Sialsuk chung a khati taka in hawrkhawm ni ang aw! ka ti rilru in ka en deuh reng a. Kan In hi ka Pa hian Assam Regiment Nb.Subedar a pension veleh Sialsuk khua a hmun rem tha ber a a ngaih, tlang tereuh te, hmanlai Pawih leh Paihte thlanmual tlang ni thrin chu a lai (rawt) zawl a, ka pa in sak chu khami hun lai kha chuan Sialsuk a In lian a sawi a ni thrin. Sialsuk khaw ep, In zawng zawng deuhthaw thlir theihna, Rupa Kham, Changte lui, Tlangtla lui, Sabual tlang, Chamring Tlang, Hmuifang Tlang te hmuhvek theihna lai - Sapin "A million-dollar-view" an tih ang hmun rem leh khawthlirna hmun mawi taka sak a ni.
Chumi ni chuan Ka Pu Liankunga (ka Nu Pa), kum 100 tling tep tawh, hi a tihdan pangai in pawnah a puanven chu a khupah suihin, herhsawpah thru in nilum a ai a, buhpho veng tal atan a la tangkai em avangin buh ka ven tir a. "Ka Pu, en teh, khing sava zo zai khi . . . " ka sawi zawh hma hmain tihian min chhang a, "Thil engemaw tak Sialsukah hian a lo thleng dawn tihna a nih ngai e" a ti a. Pawngpaw puithuna (superstition) ring mi ka ni vak ngai lo na a, ka ngaih erawh a tithra vak lo hle khami ni kher kha chuan.
Tleirawl tantir, kum 15 vel erh awrh chauh ni mah ila, rawngbawl (chaw leh chawhmeh chhum) hi ka thiam emaw thiam lo emaw, ka u te feh hlan a in nghak tu ber ka nih thrin avangin rawngbawl hi ka tihturah an dah mai a. Sikul kal ban veleh tui ka chawi a, rawng ka bawl a. Chumi ni a kan zanriah chawhmeh chu thingthupui chhum zet a, tel nen Purun nen hmui taka kan (fry) leh, phuihnam chhum hang tui tak mai leh, chhawhchhi den, duh tawk a chawm tur, heng hi ka peihfel vek chuan tlai chawei hlan ka nghakhlelin, a hlimawm hranpa ve hle!
Tet laia nu leh pa boral san kan nih avangin, kan upa ber Vanlalpeka kum 18 mi lek hovin kan awm a, mipa panga, hmeichhia pathum unau rual kan ni. Ka U te pahnih hi Mizo Underground army, ram mu a an thang bo daih avangin kan khua a har thrin hle. Kan upa ber Vanlalpeka chu Captain a ni a, min chhangtu V. L. Ringa (Chengrang Chawi Laini bu ziaktu) chu sergeant a ni. Ka u mipa dang (late) Lalsanga, (Michael M. Sailo a pa), erawh kha chu Indian Navy ah, Cochin (Goa) a awm lai a ni a, kan te ber Vanlalruata (late) nen chauh In a mipa awm chhun kan ni mai!, Ka U Lawmi feh a lo haw a, Ka nau Chhungi leh Hliri hi skul kal bawk an ni a, tuichawi, vawkchaw pek, archaw pek, bawng chaw pek, rawng kan lo bawl sa diam bakah, U Lawmi feh a lo haw huna a insilna tur tui lum hi kan lo peih diam thrin a, a lawm thiam thrin em avangin, a tan a thil tihsak pawh a nuam viau thin.
Tlai lamah chuan ruah hi sur thra duh vak loin, khua tihnawng chirh cherh tham lek hian a rawn tla a, hetiang a khua a awm hi chuan Sialsuk tlang vel hi chhumin a khuh deuh chuk thrin.
Zanriah kan ei kham hnuah U Lawmi in leng an rawn lut dat dat a, tap zawlah vawkchaw chhum vil pahin an thu kual deuh dal a, pakhatin Sialsuk hlaphuah thiam hmingthang Pu Tanpuia hlaphuah "Aw Sialkhawpui ka pianna hmun ka seilenna tlang liai luai" tih chu tualchher tringtrang nen lungrun deuh mai hian a sa al al a. Tlangval pakhain, thingpui hmehah kurtai ka lei ang e, a ti a, min zuk leitir a, ka lo haw leh chuan ka mut san ta hlawm a.
Zan lai pel tawh ngei in ka hria. Thim thamah sana en tur awm hek lo. A hun chiah ka hre ta lo. Zing dar khat vel anih ka ring. Silai ri thawm in min tiharh a, kan ngaithla chiang a, Sten Gun leh Light Machine Gun tlir zawih zawih ri te leh, grenade a khat tawk a puak dur dur te han hriat meuh chuan, India sipai leh Mizo sipai inkap thawm ani ngei mai tih hai rual a ni lo. Sialsuk Bangla tlanga India sipai Platoon khat lek awm chu Mizo Underground Army ten an lo hual bet lo ni lek in.